Quo Vadis, Aïda? **** 1/2

Regie: Jasmila Zbanic (Grbavica, The Last of Us)

Met Jasna Djuricic, Johan Heldenbergh, Raymond Thiry, Boris Isakovic, Edita Malovcic, Emir Hadzihafizbegovic, Dino Bajrovic, Teun Luijkx, Reinout Bussemaker,…

Speeltijd: 101′

Ga kijken als je hield van De Oost & No Man’s Land.
Het verhaal: Aida is een vertaalster voor de VN in het kleine stadje Srebrenica. Als het Servische leger de stad overneemt, is haar familie één van de duizenden burgers die onderdak zoeken in het VN-kamp onder leiding van de Nederlandse majoor Franken en daar gaat zowat alles fout wat er diplomatiek mogelijk is.

De setting: Sarajevo heeft al jaren een flinke reputatie als filmfestival: 27 edities zijn ze ver en zelfs een oorlog of het coronavirus wist hen niet te stoppen om de liefde voor film te proclameren in de stad. De sfeer in de hoofdstad van Bosnië-Herzegovina is dan ook te snijden: overal doen bars gouden zaken en de allure van de rode loper met dit jaar Bono van U2 als gast draagt enkel meer bij tot dit groot feest voor deze prachtige multiculturele stad.

Ons verdict: 25 jaar na de feiten is het eindelijk zo ver: Bosnië & Herzegovina komt met de eerste film over de genocide van Srebrenica naar het boek van Under the UN Flag van overlevende Hasan Nuhanovic (niet de eerste film over de Bosnische burgeroorlog, overigens, want die eer ging aan de Oscarfilm No Man’s Land uit 2001) en dat gaat niet zonder slag of stoot. De Bosnische Oscarinzending van 2021 ging gepaard met een gelijkaardige Servische film Dara of Jasenovac over het concentratiekamp van Jasenovac tijdens het nazibewind in Kroatië wat de gemoederen al meteen deed oplaaien. Waarom moesten de Serviërs net nu een film releasen om de Bosnische inzending te overschaduwen? Maar kijk, Quo Vadis, Aida? mocht meedingen om het beeldje van Beste Internationale Film en dat maakte meteen veel goed.

In de jaren ’90 zou je het nooit voor mogelijk hebben kunnen houden dat praktijken die tijdens de Tweede Wereldoorlog opnieuw boven zouden komen in een nationalistische context. Maar kijk, nooit zullen we bevrijd zijn van dit soort onheil en als we in het Westen geloven dat dit ons nooit zou kunnen gebeuren, dan wordt het dringend tijd dat je deze film een kans geeft. We volgen immers Aïda, een beschermde VN-vertaalster die als protagoniste ondanks al haar waarschuwingen & moeite niet kan stoppen wat komt. Als kijker sleurt Quo Vadis, Aïda je meteen in zijn verhaal, een verhaal van verontwaardiging & schaamte, omdat we als westerling de feiten kennen, maar te naïef waren om te geloven dat concentratiekampen & massa-executies niet meer van deze tijd waren. De cast speelt daarbij een belangrijke rol, want Servische actrice Jasna Djuricic als Bosnisch slachtoffer, Boris Isakovic als de onlangs veroordeelde Generaal Ratko Mladic & Emir Hadžihafizbegovic als typische Chetnik-kop presteren op internationaal topniveau met Benelux-castleden zoals Johan Heldenbergh & Raymond Thiry die de kers op de taart zetten. Fenomenaal werk van top tot teen! Kudos gaan daarbij vooral naar regisseuse Jasmila Zbanic die dankzij haar voormalig documentairewerk Quo Vadis, Aïda? zo objectief mogelijk brengt voor een fictiefilm zonder de emotionele dimensie voortreffelijk uit te bouwen. Tot slot nog even vermelden dat ook de cinematografie geschoten in o.m. het mooie & bloedhete Mostar van topniveau is voor een film die nog geen 5 miljoen euro kostte.

Kortom, Quo Vadis, Aïda? is een prestige project om U tegen te zeggen! Wat een prestatie van regisseuse Jasmila Zbanic om een politiek aanvaardbare fictiefilm te maken over één van de grootste wreeheden van de Balkan. Blij dat Johan Heldenbergh  opnieuw toont dat hij zich kan meten aan de internationale top! Geen betere omgeving dat het Sarajevo Film Festival om deze nu al Europese filmklassieker te bekijken.