When Santa was a Communist / Deda Mraz u Bosni ****
Regie: Emir Kapetanovic (Children of Peace, ReGeneration)
Met Mirvad Kuric, Zana Marjanovic, Miraj Grbic, Mirza Tanovic, Kristen Winters,…
Speeltijd: 96′
Ga kijken als je hield van The Editorial Office, Mijn Vader is een Saucisse & Quo Vadis Aida.
Het verhaal: Een groep acteurs duikt diep in het verdeeld Bosnië & Herzegovina op met een toneelstuk voor kinderen over de Kerstman om de regio te ondersteunen. Kinderen zijn dolblij, maar volwassenen niet. Het team moet verboden onder ogen zien vanwege etnische en religieuze vooroordelen tussen katholieken, orthodoxen & moslims die in Bosnië en Herzegovina wonen en regeren.
De setting: Sarajevo heeft al jaren een flinke reputatie als filmfestival: 30 edities zijn ze ver en zelfs een oorlog wist hen niet te stoppen om de liefde voor film te proclameren in de stad. De sfeer in de hoofdstad van Bosnië-Herzegovina is dan ook euforisch: overal doen bars gouden zaken en de allure van de rode loper met dit jaar Meg Ryan & John Turturro als gast draagt enkel meer bij tot dit groot feest voor deze prachtige multiculturele stad. De hoofdfilm van het Sarajevo Film Festival My Late Summer van Danis Tanovic speelde in openlucht voor 4 euro in het hartje van de stad bij een bloedhete 33 graden, een ervaring die je in België nooit zal terugvinden.
Ons verdict: MoviePulpers, iedereen is wel gekend met de hele Zwarte Pietendiscussie van Sinterklaas in de Benelux, maar in de Balkan gaat het nog een stukje verder. Zo was er enkele jaren geleden een discussie in de voormalig Joegoslavische deelrepubliek Bosnië & Herzegovina over het feit dat de Kerstman verboden moest worden op kleuterscholen. Het zorgde voor de zoveelste polemiek in het ethnisch verdeeld land dat bestaat uit Kroaten (overwegend katholiek), Bosniërs (overwegend moslim) & Serviërs (overwegend orthodox christelijk). Maar vreemd genoeg was het een discussie onwaardig, want tijdens het communisme kwam de kerstman gewoon op bezoek aan het einde van het jaar voor iedereen (ook al waren er altijd discussies of hij moest komen op 25 december, 1 januari of 7 januari). De discussie lijkt nu uit, maar het was de ideale proloog voor een nieuwe lokale Bosnische film geregisseerd door Emir Kapetanovic en ondersteund met filmfondsen van alle deelregio’s van Bosnië-Herzegovina.
When Santa was a Communist barst van begin tot einde van de zelfrelativering. Het was dan ook de grootste kracht van Bosniërs tijdens het beleg van Sarajevo ten tijde van de onafhankelijkheidsstrijd en ook op pellicule blijkt het hun sterkste troef. Wie iets of wat kennis heeft van de Balkan, of het nu gaat over Kroatië, Servië, Bosnië-Herzegovina, Montenegro, Kosovo, Albanië, Bulgarije, Griekenland of Macedonië, maar ook andere landen onder gewezen Ottomaanse invloed zoals Armenië, Turkije, Georgië & Azerbeidzjan is meteen mee met de vele grappige situaties en clichés van de mensen uit de regio. De humoristische dialogen van When Santa was a Communist zijn overigens mooi te volgen met Engelse ondertiteling en zal ook menig Europeaan een lach op de mond toveren. Djeda Mraz u Bosni kan je op het vlak van komedie misschien nog het beste vergelijken met een van de vele Vlaamse roadmovies uit de stal van Johan Heldenbergh & Felix van Groeningen zoals Mijn Vader is een Saucisse, terwijl het jou tegelijkertijd meer inzichten geeft achter de complexe geschiedenis van het land. Met een speelduur van onder de 100 minuten kijkt de film van Bosnische makelaardij vlot en zal het je niet vervelen. Dus geef deze onontdekt film een kans op lokale filmfestivals of onafhankelijke streaming platforms.
Kortom, When Santa was a Communist lacht met de kwestie van de Kerstman bij kinderen in het voormalig Joegoslavië en in de nieuwe realiteit van onafhankelijk Bosnië. Net zoals de zwarte pietenkwestie leert het ons dat diversiteit een meerwaarde wordt als het eenheid zoekt.
